Zilveren hoorn rammelaar aan ketting
Nederland
1625 - 1650
0112.jpg
Rammelaar als amulet

Al sinds de oudheid associeert men hoorntjes en belletjes met onheil afwerende krachten en zien we ze als amuletten op zestiende-eeuwse kinderportretten. Zo draagt Philip IV van Spanje in een portret maar liefst tien amuletten, waaronder een hoorntje aan drie kettinkjes. Vergelijkbare amuletten werden in Spanje en Italië in de zestiende eeuw ook van koraal en edelmetaal gemaakt. 

Dit zilveren Nederlandse hoorntje uit de eerste helft van de zeventiende eeuw maakt deel uit van deze oude traditie en fungeerde als rammelaar én amulet. De drie kettinkjes komen samen in een zonnekruis of wielkruis, een magisch-religieus symbool en decoratief element dat van oudsher in vele culturen voorkomt en onder meer wordt geassocieerd met de aarde en de zon als bron van het leven, en in christelijke context met de wederopstanding in een beter hiernamaals. Aan het ene hoorntje hangen belletjes, aan de ander twee halvemaantjes en een sterretje, die volgens volksgeloof onheil zouden afweren en geluk brengen. In christelijke zin zijn zij een teken van de hemel of het eeuwige leven.

Identieke hangers komen voor op Nederlandse kinderportretten uit dezelfde tijd. Een meisje in een portret van een onbekende familie rond 1640/50 draagt eenzelfde hanger in de vorm van een hoorntje met maantjes en sterren aan kettinkjes aan een snoer om haar hals.  Ook de anderhalf jaar oude Grietge Maertensdr. in een portret uit 1629 heeft aan haar halssnoer van koraal een bijna identiek zilveren hoorntje met twee sterretjes en een half maantje hangen. Tezamen met de kersen in haar hand, die als paradijselijke vrucht naar het hiernamaals verwijzen, symboliseren de attributen op dit portret een besef van de kwetsbaarheid van haar aardse leven dat in ‘hogere handen’ ligt. Ook nadat volksgeloof in de amuletfunctie van deze symbolen afnam, bleven hoorntjes en andere blaasinstrumenten een veelvoorkomend onderdeel van rammelaars, waarvan Keijser diverse voorbeelden in zijn verzameling bijeenbracht. Zo ook een negentiende-eeuwse adaptatie https://www.collectiekeijser.nl/collectie/1/zilveren_miniatuur_hoorn_rammelaar_met_sterren_en_manen_aan_ketting_0113?search=1(inv. nr. 0113) waarvoor de maker mogelijk naar dit soort portretten keek. • Mirjam Knotter
terug
toevoegen aan lijst
Array ( [0] => Array ( [0] => algemeen [1] => norepeat [2] => Array ( [0] => Array ( [0] => Inv. Nr. [1] => left [2] => indent [3] => [idnumber] ) [1] => Array ( [0] => Objectnaam [1] => left [2] => indent [3] => [objectname] ) [2] => Array ( [0] => Samenvatting [1] => left [2] => noindent [3] => [summary] ) [3] => Array ( [0] => Fysieke beschrijving [1] => right [2] => noindent [3] => [physical_description] ) ) ) [1] => Array ( [0] => object gegevens [1] => repeat_constructors [2] => Array ( [0] => Array ( [0] => Vervaardiger [1] => left [2] => indent [3] => [constructor_name]
[constructor_role]
geb. [birth]
overl. [death] ) [1] => Array ( [0] => Plaats [1] => left [2] => indent [3] => [construction_city] ) [2] => Array ( [0] => Datum [1] => left [2] => indent [3] => van [datefrom] tot [dateto] ) [3] => Array ( [0] => Bijzonderheden [1] => left [2] => noindent [3] => [construction_special] ) [4] => Array ( [0] => Materiaal en techniek [1] => right [2] => indent [3] => [construction_materials] ) [5] => Array ( [0] => Technieken [1] => right [2] => indent [3] => [construction_techniques] ) [6] => Array ( [0] => Afmetingen [1] => right [2] => indent [3] => MEASUREMENTS ) ) ) [2] => Array ( [0] => signaturen, opschriften en merken [1] => repeat_both [2] => Array ( [0] => Array ( [0] => Soort [1] => left [2] => noindent [3] => [kind] ) [1] => Array ( [0] => Positie [1] => left [2] => noindent [3] => [position] ) [2] => Array ( [0] => Methode [1] => left [2] => noindent [3] => [method] ) [3] => Array ( [0] => Inhoud [1] => left [2] => noindent [3] => [content] ) [4] => Array ( [0] => Interpretatie [1] => left [2] => noindent [3] => [interpretation] ) ) ) [3] => Array ( [0] => documentatie [1] => repeat_below [2] => Array ( [0] => Array ( [0] => Soort [1] => left [2] => indent [3] => [kind] ) [1] => Array ( [0] => Auteur [1] => left [2] => indent [3] => [author] ) [2] => Array ( [0] => Titel [1] => left [2] => indent [3] => [title] ) [3] => Array ( [0] => Bron [1] => left [2] => indent [3] => [source] ) [4] => Array ( [0] => Plaats [1] => left [2] => indent [3] => [city] ) [5] => Array ( [0] => Jaar [1] => right [2] => indent [3] => [year] ) [6] => Array ( [0] => ISBN [1] => right [2] => indent [3] => [isbn] ) [7] => Array ( [0] => Pagina [1] => right [2] => indent [3] => [page] ) ) ) [4] => Array ( [0] => conditie [1] => norepeat [2] => Array ( [0] => Array ( [0] => Toestand [1] => left [2] => indent [3] => [condition] ) [1] => Array ( [0] => Bijzonderheden [1] => left [2] => noindent [3] => [condition_special] ) [2] => Array ( [0] => Compleet [1] => right [2] => indent [3] => [complete] ) [3] => Array ( [0] => Bijzonderheden [1] => right [2] => noindent [3] => [complete_special] ) ) ) [5] => Array ( [0] => standplaats [1] => repeat_right [2] => Array ( [0] => Array ( [0] => Huidig [1] => left [2] => indent [3] => [current_place] ) [1] => Array ( [0] => Van-Tot [1] => left [2] => indent [3] => [current_place_datefrom] - [current_place_dateto] ) [2] => Array ( [0] => Voormalig [1] => right [2] => indent [3] => [name] ) [3] => Array ( [0] => Van-Tot [1] => right [2] => indent [3] => [datefrom] - [dateto] ) ) ) [6] => Array ( [0] => tentoonstellingen [1] => repeat_below2 [2] => Array ( [0] => Array ( [0] => Titel [1] => left [2] => indent [3] => [title] ) [1] => Array ( [0] => Locatie [1] => left [2] => indent [3] => [location] ) [2] => Array ( [0] => Van-Tot [1] => left [2] => indent [3] => [datefrom] - [dateto] ) [3] => Array ( [0] => Bijzonderheden [1] => right [2] => noindent [3] => [special] ) ) ) [7] => Array ( [0] => fotoreferentie [1] => norepeat [2] => Array ( [0] => Array ( [0] => Nummers [1] => left [2] => indent [3] => [photoreference] ) ) ) )
[-] ALGEMEEN
Inv. Nr.: 
0112
Objectnaam: 
rammelaar
Samenvatting: Zilveren hoorn rammelaar aan ketting
Fysieke beschrijving: Zilveren rammelaar, halfrond in de vorm van een hoorn. Aan de onderkant hangen drie belletjes waarvan twee identiek. Aan bovenkant drie oogjes met kettinkjes die samenkomen in een gestileerde bloemvorm met oogje en S-haakje.
[-] OBJECT GEGEVENS
Vervaardiger: 
onbekend
zilversmid
geb.
overl.
Plaats: 
Nederland
Datum: 
van 1625 tot 1650
Bijzonderheden: Vergelijk met rammelaar op het portret van Grietge Maertens Dochter uit 1629 (Veiling Muller/Kerkwijk 1957)
Materiaal en techniek: 
zilver
Afmetingen: 
10.5 x 5.6 cm x 1.0 cm
[-] SIGNATUREN, OPSCHRIFTEN EN MERKEN
Soort: merk
Positie: zijkant
Methode: geslagen
Interpretatie: belastingteken dolfijntje (1859-1893)
Soort: merk
Positie: zijkant
Methode: geslagen
Interpretatie: ongeïdentificeerd teken
[-] DOCUMENTATIE
Soort: 
catalogus
Auteur: 
De Mooij, Ch. de; Kruijsen, B. (red.)
Titel: 
Kinderen van alle Tijden
Plaats: 
Zwolle/Den Bosch
Jaar: 
1997
Pagina: 
p. 101. cat 53 (afb. 86)
Auteur: 
J.Baptist Bedaux/Rudi Ekkart (red.)
Titel: 
Kinderen op hun mooist: het kinderportret in de Nederlanden 1500-1700
Plaats: 
Luik/Amsterdam
Jaar: 
2000
Pagina: 
p. 298. IV
Soort: 
catalogus
Auteur: 
Keijser/Meijer
Titel: 
Rinkelbel en rammelaar
Plaats: 
Amsterdam
Jaar: 
1958
Pagina: 
nr. 34
Soort: 
boek
Auteur: 
Knotter, M. en Meiboom, L., entry door Mirjam Knotter
Titel: 
Rammelaars en rinkelbellen. De collectie van Heinz Keijser
Plaats: 
Amsterdam / Zutphen
Jaar: 
2021
Pagina: 
p. 120
[-] CONDITIE
Toestand: 
goed
Bijzonderheden: verschillende ringen. Oppoetsen
Compleet: 
compleet
[-] TENTOONSTELLINGEN
Titel: 
Kinderen van alle tijden
Locatie: 
Noordbrabants Museum, Den Bosch
Van-Tot: 
28 maart 1997 - 6 juli 1997
Bijzonderheden: cat. 53
Titel: 
Kinderen op hun mooist: het kinderportret in de Nederlanden 1500-1700
Locatie: 
Frans Hals Museum Haarlem/Koninklijk Museum voor de Schone Kunsten Antwerpen
Van-Tot: 
7 oktober 2000/21 ja - 31 december 2000/22
Titel: 
Rinkelbel en rammelaar
Locatie: 
Museum Willet Holthuysen Amsterdam
Van-Tot: 
- 29 september 1958
Bijzonderheden: cat. 34
contact | privacy | voorwaarden | colofon
lang: 1/collectie/1/zilveren_hoorn_rammelaar_aan_ketting_0112