Middeleeuwse rammelaar van geel aardewerk
Andenne (België)
1075 - 1225
N002.jpg
Aardewerk uit Andenne

Deze rammelaar van deels geglazuurd aardewerk behoort tot een grotere groep bolvormige rammelaars met een rechte steel uit de elfde tot dertiende eeuw. In de kop, die in horizontale ribbels is gedraaid, bevindt zich een steentje dat rammelt wanneer het voorwerp heen en weer wordt bewogen. Deze rammelaars zijn in het Belgische Andenne door lokale pottenbakkers gemaakt en met de rest van hun waar verhandeld. Het is de eerste keer dat in de middeleeuwen speelgoed niet als unicum maar als serieproduct is gemaakt.

Andenne ligt tussen Namen en Luik, aan de Maas. Hier ontstond een pottenbakkerscentrum vanwege lokale grondstoffen zoals goede klei in combinatie met die waterweg. In het gehucht Andenelle zijn ovens teruggevonden voor de productie van de herkenbare keramiek met een witte scherf en geel glazuur. De rammelaars in dit zogenaamde Andenne-aardewerk zijn over een groot afzetgebied verspreid. Ze zijn opgegraven in Antwerpen, Gent, Brugge, Aardenburg, Maastricht, Geldrop, Eindhoven, Utrecht, Leiden, Alkmaar en Groningen. Op hun reizen zijn ze tot in het verre noorden gekomen: zelfs in Bergen in Noorwegen is een Andenne-rammelaar teruggevonden.

Het opmeten van (fragmenten van) deze rammelaars geeft aan dat ze in complete vorm zo’n 12 cm lang waren, waarvan de steel ongeveer twee derde deel inneemt. Dat formaat maakt ze geschikt voor een kinderhand en ze zullen door kinderen zelf zijn gebruikt. Het kwetsbare materiaal lijkt wellicht niet ideaal voor speelgoed, maar aardewerk was een goedkope en toegankelijke grondstof. Bovendien is het idee dat kinderen met speelgoed moeten kunnen gooien modern. De vele vondsten en het grote verspreidingsgebied geven aan dat dit type rammelaar in de middeleeuwen zeer populair is geweest. • Annemarieke Willemsen
terug
toevoegen aan lijst
Array ( [0] => Array ( [0] => algemeen [1] => norepeat [2] => Array ( [0] => Array ( [0] => Inv. Nr. [1] => left [2] => indent [3] => [idnumber] ) [1] => Array ( [0] => Objectnaam [1] => left [2] => indent [3] => [objectname] ) [2] => Array ( [0] => Samenvatting [1] => left [2] => noindent [3] => [summary] ) [3] => Array ( [0] => Fysieke beschrijving [1] => right [2] => noindent [3] => [physical_description] ) ) ) [1] => Array ( [0] => object gegevens [1] => repeat_constructors [2] => Array ( [0] => Array ( [0] => Vervaardiger [1] => left [2] => indent [3] => [constructor_name]
[constructor_role]
geb. [birth]
overl. [death] ) [1] => Array ( [0] => Plaats [1] => left [2] => indent [3] => [construction_city] ) [2] => Array ( [0] => Datum [1] => left [2] => indent [3] => van [datefrom] tot [dateto] ) [3] => Array ( [0] => Bijzonderheden [1] => left [2] => noindent [3] => [construction_special] ) [4] => Array ( [0] => Materiaal en techniek [1] => right [2] => indent [3] => [construction_materials] ) [5] => Array ( [0] => Technieken [1] => right [2] => indent [3] => [construction_techniques] ) [6] => Array ( [0] => Afmetingen [1] => right [2] => indent [3] => MEASUREMENTS ) ) ) [2] => Array ( [0] => signaturen, opschriften en merken [1] => repeat_both [2] => Array ( [0] => Array ( [0] => Soort [1] => left [2] => noindent [3] => [kind] ) [1] => Array ( [0] => Positie [1] => left [2] => noindent [3] => [position] ) [2] => Array ( [0] => Methode [1] => left [2] => noindent [3] => [method] ) [3] => Array ( [0] => Inhoud [1] => left [2] => noindent [3] => [content] ) [4] => Array ( [0] => Interpretatie [1] => left [2] => noindent [3] => [interpretation] ) ) ) [3] => Array ( [0] => documentatie [1] => repeat_below [2] => Array ( [0] => Array ( [0] => Soort [1] => left [2] => indent [3] => [kind] ) [1] => Array ( [0] => Auteur [1] => left [2] => indent [3] => [author] ) [2] => Array ( [0] => Titel [1] => left [2] => indent [3] => [title] ) [3] => Array ( [0] => Bron [1] => left [2] => indent [3] => [source] ) [4] => Array ( [0] => Plaats [1] => left [2] => indent [3] => [city] ) [5] => Array ( [0] => Jaar [1] => right [2] => indent [3] => [year] ) [6] => Array ( [0] => ISBN [1] => right [2] => indent [3] => [isbn] ) [7] => Array ( [0] => Pagina [1] => right [2] => indent [3] => [page] ) ) ) [4] => Array ( [0] => conditie [1] => norepeat [2] => Array ( [0] => Array ( [0] => Toestand [1] => left [2] => indent [3] => [condition] ) [1] => Array ( [0] => Bijzonderheden [1] => left [2] => noindent [3] => [condition_special] ) [2] => Array ( [0] => Compleet [1] => right [2] => indent [3] => [complete] ) [3] => Array ( [0] => Bijzonderheden [1] => right [2] => noindent [3] => [complete_special] ) ) ) [5] => Array ( [0] => standplaats [1] => repeat_right [2] => Array ( [0] => Array ( [0] => Huidig [1] => left [2] => indent [3] => [current_place] ) [1] => Array ( [0] => Van-Tot [1] => left [2] => indent [3] => [current_place_datefrom] - [current_place_dateto] ) [2] => Array ( [0] => Voormalig [1] => right [2] => indent [3] => [name] ) [3] => Array ( [0] => Van-Tot [1] => right [2] => indent [3] => [datefrom] - [dateto] ) ) ) [6] => Array ( [0] => tentoonstellingen [1] => repeat_below2 [2] => Array ( [0] => Array ( [0] => Titel [1] => left [2] => indent [3] => [title] ) [1] => Array ( [0] => Locatie [1] => left [2] => indent [3] => [location] ) [2] => Array ( [0] => Van-Tot [1] => left [2] => indent [3] => [datefrom] - [dateto] ) [3] => Array ( [0] => Bijzonderheden [1] => right [2] => noindent [3] => [special] ) ) ) [7] => Array ( [0] => fotoreferentie [1] => norepeat [2] => Array ( [0] => Array ( [0] => Nummers [1] => left [2] => indent [3] => [photoreference] ) ) ) )
[-] ALGEMEEN
Inv. Nr.: 
N002
Objectnaam: 
rammelaar
Samenvatting: Middeleeuwse rammelaar van aardewerk
Fysieke beschrijving: Bolvorm rammelaar van zgn. andenne aardewerk, deels geglazuurd met binnenin een steentje. De stok is afgebroken.
[-] OBJECT GEGEVENS
Vervaardiger: 
onbekend

geb.
overl.
Plaats: 
Andenne (België)
Datum: 
van 1075 tot 1225
Bijzonderheden: Oorspronkelijk ca. 12 cm. Vergelijkbare exemplaren gevonden in NL. Zie o.a. de brief in Keijser archief map correspondentie van dhr Blommaert (dd 22 mei 1959) die een vergelijkbaar 12de eeuws exemplaar aan Keijser aanbiedt, gevonden in de Westerschelde in 1957. Kaartje met vindplaats in bijgesloten.
Materiaal en techniek: 
aardewerk
Technieken: 
geglazuurd (deels)
Afmetingen: 
7.4 cm x ø 5.5 cm
[-] DOCUMENTATIE
Soort: 
cf.
Auteur: 
V.T. van Vilsteren
Titel: 
Herwaardering van een vondst van Dorestad
Bron: 
In: AWN Magazine Westerheem
Jaar: 
1981
Pagina: 
86
Soort: 
cf.
Titel: 
Sp. & Bl.
Jaar: 
1986-87
Pagina: 
p.4 s.v.
Soort: 
cf.
Titel: 
Groninger Museum
Pagina: 
fig. 7
Soort: 
cf.
Titel: 
ET
Jaar: 
1995
Pagina: 
(14), p. 93-94
Soort: 
cf.
Titel: 
Boymans van Beuningen
Plaats: 
Rotterdam
Pagina: 
inv. F537 and F8756
Soort: 
cf.
Auteur: 
Oost, T.
Titel: 
Stadarch. (Gent) 3
Pagina: 
pp. 9-14
Soort: 
boek
Auteur: 
Knotter, M., en Meiboom, L. (red.), entry door Annemarieke Willemsen
Titel: 
Rammelaars en rinkelbellen. De collectie van Heinz Keijser
Plaats: 
Amsterdam / Zutphen
Jaar: 
2021
Pagina: 
p. 118
[-] CONDITIE
Toestand: 
redelijk
Compleet: 
incompleet
Bijzonderheden: stok afgebroken
[-] TENTOONSTELLINGEN
Titel: 
Kinderen van alle tijden
Locatie: 
Den Bosch, Noordbrabants Museum
Van-Tot: 
28 maart 1997 - 6 juli 1997
Bijzonderheden: cat. 47
contact | privacy | voorwaarden | colofon
lang: 1/collectie/9/middeleeuwse_rammelaar_van_geel_aardewerk_N002