Zilveren rammelaar met fluitje en wolfstand
Nederland
1600 - 1610
0114.jpg
Machtige wolfstanden

Al in de oudheid schreef men wolfstanden vele beschermende functies toe, variërend van het verdrijven van boze geesten tot aan remedie tegen pijn bij doorkomende kindertandjes. Maar ook in andere delen van wolven zag men heilzame krachten: de wijsgeer Plinius de Oudere beschreef al in zijn Naturalis historia (na 77 n. Chr.) dat wolvenstront oogkwalen zou genezen, en dat poeder van gemalen wolfskop een geschikt middel tegen tandpijn zou zijn. Het geloof dat de kracht van dit wilde dier overgebracht kon worden op degene die een wolfstand bij zich droeg, leidde ertoe dat men er amuletten van maakte en ze als bijtstuk op rammelaars aanbracht. In zijn boek over de wolvenjacht uit 1571 beschrijft Jean de Clamorgan de heilzame werking: ‘De tanden van wolven, die op een kind gebonden worden, nemen de schrik weg tijdens het slapen en zijn zeer nuttig om de tanden van de baby te doen uitkomen. Zo zien we dat Parijzenaren met die bedoeling het gebruik cultiveren om aan de nek van hun pasgeboren kleintjes kleine speelgoedjes te hangen die ze “rammelaars” (hochets) noemen. Ze zijn gemaakt in zilver en daarin is een grote tand van een wolf ingewerkt, opdat de kleine kindjes al spelend en met die rammelaar in hun mond hun tandvlees wrijven, waardoor hun melktandjes gemakkelijker en met minder pijn uitkomen.’

Alhoewel rammelaars met wolfstand vrij zelden te koop waren, wist Keijser vier stuks te verwerven, naast een aantal in gouden en zilveren houders gevatte wolfstandamuletten. Over de inzet van wolfstand in Duitsland, wijst Keijser op de doopverordeningen die de magistraat van Neurenberg in 1625, 1647 en 1652 steeds opnieuw uitvaardigde om de overdreven luxe van doopgeschenken een halt toe te roepen. Hierin staat het nadrukkelijke verbod ‘aan kinderen zilveren en gouden lepels, parels, en koraal en andere sieraden en “sinds kort” ook wolfstanden en rammelaars cadeau te geven’. Dat ‘sinds kort’ was relatief, en ook de navolging van deze verordeningen lijkt weinig effect te hebben gehad, want we zien rammelaars met wolfstanden in diverse zestiende- en zeventiende-eeuwse kinderportretten van Duitse meesters. • Mirjam Knotter
terug
toevoegen aan lijst
Array ( [0] => Array ( [0] => algemeen [1] => norepeat [2] => Array ( [0] => Array ( [0] => Inv. Nr. [1] => left [2] => indent [3] => [idnumber] ) [1] => Array ( [0] => Objectnaam [1] => left [2] => indent [3] => [objectname] ) [2] => Array ( [0] => Samenvatting [1] => left [2] => noindent [3] => [summary] ) [3] => Array ( [0] => Fysieke beschrijving [1] => right [2] => noindent [3] => [physical_description] ) ) ) [1] => Array ( [0] => object gegevens [1] => repeat_constructors [2] => Array ( [0] => Array ( [0] => Vervaardiger [1] => left [2] => indent [3] => [constructor_name]
[constructor_role]
geb. [birth]
overl. [death] ) [1] => Array ( [0] => Plaats [1] => left [2] => indent [3] => [construction_city] ) [2] => Array ( [0] => Datum [1] => left [2] => indent [3] => van [datefrom] tot [dateto] ) [3] => Array ( [0] => Bijzonderheden [1] => left [2] => noindent [3] => [construction_special] ) [4] => Array ( [0] => Materiaal en techniek [1] => right [2] => indent [3] => [construction_materials] ) [5] => Array ( [0] => Technieken [1] => right [2] => indent [3] => [construction_techniques] ) [6] => Array ( [0] => Afmetingen [1] => right [2] => indent [3] => MEASUREMENTS ) ) ) [2] => Array ( [0] => signaturen, opschriften en merken [1] => repeat_both [2] => Array ( [0] => Array ( [0] => Soort [1] => left [2] => noindent [3] => [kind] ) [1] => Array ( [0] => Positie [1] => left [2] => noindent [3] => [position] ) [2] => Array ( [0] => Methode [1] => left [2] => noindent [3] => [method] ) [3] => Array ( [0] => Inhoud [1] => left [2] => noindent [3] => [content] ) [4] => Array ( [0] => Interpretatie [1] => left [2] => noindent [3] => [interpretation] ) ) ) [3] => Array ( [0] => documentatie [1] => repeat_below [2] => Array ( [0] => Array ( [0] => Soort [1] => left [2] => indent [3] => [kind] ) [1] => Array ( [0] => Auteur [1] => left [2] => indent [3] => [author] ) [2] => Array ( [0] => Titel [1] => left [2] => indent [3] => [title] ) [3] => Array ( [0] => Bron [1] => left [2] => indent [3] => [source] ) [4] => Array ( [0] => Plaats [1] => left [2] => indent [3] => [city] ) [5] => Array ( [0] => Jaar [1] => right [2] => indent [3] => [year] ) [6] => Array ( [0] => ISBN [1] => right [2] => indent [3] => [isbn] ) [7] => Array ( [0] => Pagina [1] => right [2] => indent [3] => [page] ) ) ) [4] => Array ( [0] => conditie [1] => norepeat [2] => Array ( [0] => Array ( [0] => Toestand [1] => left [2] => indent [3] => [condition] ) [1] => Array ( [0] => Bijzonderheden [1] => left [2] => noindent [3] => [condition_special] ) [2] => Array ( [0] => Compleet [1] => right [2] => indent [3] => [complete] ) [3] => Array ( [0] => Bijzonderheden [1] => right [2] => noindent [3] => [complete_special] ) ) ) [5] => Array ( [0] => standplaats [1] => repeat_right [2] => Array ( [0] => Array ( [0] => Huidig [1] => left [2] => indent [3] => [current_place] ) [1] => Array ( [0] => Van-Tot [1] => left [2] => indent [3] => [current_place_datefrom] - [current_place_dateto] ) [2] => Array ( [0] => Voormalig [1] => right [2] => indent [3] => [name] ) [3] => Array ( [0] => Van-Tot [1] => right [2] => indent [3] => [datefrom] - [dateto] ) ) ) [6] => Array ( [0] => tentoonstellingen [1] => repeat_below2 [2] => Array ( [0] => Array ( [0] => Titel [1] => left [2] => indent [3] => [title] ) [1] => Array ( [0] => Locatie [1] => left [2] => indent [3] => [location] ) [2] => Array ( [0] => Van-Tot [1] => left [2] => indent [3] => [datefrom] - [dateto] ) [3] => Array ( [0] => Bijzonderheden [1] => right [2] => noindent [3] => [special] ) ) ) [7] => Array ( [0] => fotoreferentie [1] => norepeat [2] => Array ( [0] => Array ( [0] => Nummers [1] => left [2] => indent [3] => [photoreference] ) ) ) )
[-] ALGEMEEN
Inv. Nr.: 
0114
Objectnaam: 
rammelaar
Samenvatting: Zilveren rammelaar met fluitje en wolfstand
Fysieke beschrijving: Zilveren rammelaar met fluitje, bolvorm met vijf voluutvormige consoles met afhangende belletjes aan oogjes en S-haakje. Gladde rand over het midden van de bol die evenals de staaf gedecoreerd is met een schuin geciseleerd motief. Glad fluitje met oog voor de ketting. De zetting voor de wolfstand is gedecoreerd met bladvormen.
[-] OBJECT GEGEVENS
Vervaardiger: 
onbekend
zilversmid
geb.
overl.
Plaats: 
Nederland
Datum: 
van 1600 tot 1610
Bijzonderheden: Vgl. 0115 en 0120. De rammelaar komt zeer sterk overeen met de rammelaar in de hand van de zoon in het familieportret uit 1602 van Albert Fransz Sonck, burgemeester van Hoorn.
Materiaal en techniek: 
zilver & wolfstand
Afmetingen: 
14.1 cm x 6.0 cm
[-] DOCUMENTATIE
Soort: 
cf.
Auteur: 
Westfries Museum Hoorn
Titel: 
Familieportret van Albert Fransz. Sonck
Bron: 
Westfries Museum Hoorn Inv. Nr 01415
Jaar: 
1602
Soort: 
artikel
Auteur: 
Annemarieke Willemsen
Titel: 
Van Speelgoed tot erfgoed: vierduizend jaar rammelaars
Bron: 
in: Knotter, M. en Meiboom, L. (red) Rammelaars en Rinkelbellen. De Collectie van Heinz Keijser
Plaats: 
Amsterdam/Zutphen
Jaar: 
2021
Pagina: 
56 (afb.)
[-] CONDITIE
Toestand: 
goed
Bijzonderheden: oppoetsen
Compleet: 
incompleet
Bijzonderheden: 1 van de 5 bellen verschilt
contact | privacy | voorwaarden | colofon
lang: 1/collectie/1/zilveren_rammelaar_met_fluitje_en_wolfs_tooth_0114