Zilveren munt rammelaar ter herinnering aan het huwelijk van William II en Mary Stuart in 1641
Bremen (Duitsland)
1641 (na)
0281_1.jpg
Van trouwpenning tot rammelaar

In de zeventiende eeuw raakte een vanuit Duitsland naar Nederland overgewaaide traditie in gebruik om een aanzoek of voorgenomen huwelijk met de uitwisseling van munten te bekrachtigen. Naast blijk van genegenheid, fungeerden trouwpenningen ook als ‘onderpand’. Vaak gebruikte men buitenlandse of andere bijzondere munten. Ook werden speciale penningen met toepasselijke voorstellingen voor dit doel vervaardigd. Als er kinderen uit het huwelijk voortkwamen, vormde men dit gekoesterde bezit soms om tot een rammelaar door er eenvoudigweg een rand met belletjes en een oogje voor de ketting aan te bevestigen. Voor zijn verzameling wist Keijser een aantal mooie exemplaren te bemachtigen, waaronder de rammelaar voor Aeltie Roukes uit 1778. Mogelijk zijn de tot rammelaars verwerkte munten, zoals een thaler uit 1622 met de beeltenis van aartshertog Leopold van Oostenrijk, een munt met Maria Theresia uit 1780 en een met koning Karel III van Spanje eveneens eerder trouwpenningen geweest. Ook nadat het uitwisselen van trouwpenningen in onbruik raakte, bleef men rammelaars van penningen vervaardigen, zoals te zien is aan een laat negentiende-eeuwse rammelaar waarvoor een zilveren rijksdaalder met koning Willem III tot een sierlijke hanger met belletjes is verwerkt. 

Het meest bijzondere exemplaar in de verzameling Keijser is gemaakt van een penning die het huwelijk van prins Willem II van Oranje met prinses Maria Henriëtte Stuart in 1641 memoreert. De vervaardiger was de bekende Duitse stempel- en penningenmaker Johann Blum (ca. 1599-ca. 1698), wiens penningen ook in Nederland zeer geliefd waren. De voorstelling van het huwelijk lijkt Blum deels te baseren op een gravure van Reinier van Persijn waarin engeltjes lauwerkransen boven het bruidspaar houden. De goddelijke zegening van het huwelijk zien we via de duif (de Heilige geest), in het op hen uitstralende hemellicht. Op de achtergrond is het Hof van Holland afgebeeld. Voor de verbeelding van het bruidspaar kiest Blum voor een minder realistische weergave: in werkelijkheid was Willem pas vijftien en zijn bruid pas negen jaar oud toen dit huwelijk werd gesloten. De achterzijde toont de prins in de gedaante van Pallas die de vrede in de vorm van een olijftak krijgt aangereikt, vergezeld door Amor (de liefde) en Ceres (de oogst), voorgesteld als een vrouw met de hoorn des overvloeds. • Mirjam Knotter
terug
toevoegen aan lijst
Array ( [0] => Array ( [0] => algemeen [1] => norepeat [2] => Array ( [0] => Array ( [0] => Inv. Nr. [1] => left [2] => indent [3] => [idnumber] ) [1] => Array ( [0] => Objectnaam [1] => left [2] => indent [3] => [objectname] ) [2] => Array ( [0] => Samenvatting [1] => left [2] => noindent [3] => [summary] ) [3] => Array ( [0] => Fysieke beschrijving [1] => right [2] => noindent [3] => [physical_description] ) ) ) [1] => Array ( [0] => object gegevens [1] => repeat_constructors [2] => Array ( [0] => Array ( [0] => Vervaardiger [1] => left [2] => indent [3] => [constructor_name]
[constructor_role]
geb. [birth]
overl. [death] ) [1] => Array ( [0] => Plaats [1] => left [2] => indent [3] => [construction_city] ) [2] => Array ( [0] => Datum [1] => left [2] => indent [3] => van [datefrom] tot [dateto] ) [3] => Array ( [0] => Bijzonderheden [1] => left [2] => noindent [3] => [construction_special] ) [4] => Array ( [0] => Materiaal en techniek [1] => right [2] => indent [3] => [construction_materials] ) [5] => Array ( [0] => Technieken [1] => right [2] => indent [3] => [construction_techniques] ) [6] => Array ( [0] => Afmetingen [1] => right [2] => indent [3] => MEASUREMENTS ) ) ) [2] => Array ( [0] => signaturen, opschriften en merken [1] => repeat_both [2] => Array ( [0] => Array ( [0] => Soort [1] => left [2] => noindent [3] => [kind] ) [1] => Array ( [0] => Positie [1] => left [2] => noindent [3] => [position] ) [2] => Array ( [0] => Methode [1] => left [2] => noindent [3] => [method] ) [3] => Array ( [0] => Inhoud [1] => left [2] => noindent [3] => [content] ) [4] => Array ( [0] => Interpretatie [1] => left [2] => noindent [3] => [interpretation] ) ) ) [3] => Array ( [0] => documentatie [1] => repeat_below [2] => Array ( [0] => Array ( [0] => Soort [1] => left [2] => indent [3] => [kind] ) [1] => Array ( [0] => Auteur [1] => left [2] => indent [3] => [author] ) [2] => Array ( [0] => Titel [1] => left [2] => indent [3] => [title] ) [3] => Array ( [0] => Bron [1] => left [2] => indent [3] => [source] ) [4] => Array ( [0] => Plaats [1] => left [2] => indent [3] => [city] ) [5] => Array ( [0] => Jaar [1] => right [2] => indent [3] => [year] ) [6] => Array ( [0] => ISBN [1] => right [2] => indent [3] => [isbn] ) [7] => Array ( [0] => Pagina [1] => right [2] => indent [3] => [page] ) ) ) [4] => Array ( [0] => conditie [1] => norepeat [2] => Array ( [0] => Array ( [0] => Toestand [1] => left [2] => indent [3] => [condition] ) [1] => Array ( [0] => Bijzonderheden [1] => left [2] => noindent [3] => [condition_special] ) [2] => Array ( [0] => Compleet [1] => right [2] => indent [3] => [complete] ) [3] => Array ( [0] => Bijzonderheden [1] => right [2] => noindent [3] => [complete_special] ) ) ) [5] => Array ( [0] => standplaats [1] => repeat_right [2] => Array ( [0] => Array ( [0] => Huidig [1] => left [2] => indent [3] => [current_place] ) [1] => Array ( [0] => Van-Tot [1] => left [2] => indent [3] => [current_place_datefrom] - [current_place_dateto] ) [2] => Array ( [0] => Voormalig [1] => right [2] => indent [3] => [name] ) [3] => Array ( [0] => Van-Tot [1] => right [2] => indent [3] => [datefrom] - [dateto] ) ) ) [6] => Array ( [0] => tentoonstellingen [1] => repeat_below2 [2] => Array ( [0] => Array ( [0] => Titel [1] => left [2] => indent [3] => [title] ) [1] => Array ( [0] => Locatie [1] => left [2] => indent [3] => [location] ) [2] => Array ( [0] => Van-Tot [1] => left [2] => indent [3] => [datefrom] - [dateto] ) [3] => Array ( [0] => Bijzonderheden [1] => right [2] => noindent [3] => [special] ) ) ) [7] => Array ( [0] => fotoreferentie [1] => norepeat [2] => Array ( [0] => Array ( [0] => Nummers [1] => left [2] => indent [3] => [photoreference] ) ) ) )
[-] ALGEMEEN
Inv. Nr.: 
0281
Objectnaam: 
rammelaar
Samenvatting: Zilveren munt rammelaar ter herinnering aan het huwelijk van William II en Mary Stuart in 1641
Fysieke beschrijving: Zilveren rammelaar, hanger met vijf bellen en ketting (geen fluit) met centrale, zilveren penning met voorstelling in reliëf van prins en prinses die elkaar een hand geven; daarboven twee engeltjes met ieder een krans en duif in een hemellicht omgeven door een opschrift. Op de achtergrond het Hof van Holland. Keerzijde: de prins in de gedaante van Pallas, begeleid door een engel ontvangt de olijftak van de Vrede vergezeld door Ceres en Amor; boven en onder een opschrift. Aan de onderzijde vijf bellen aan S-haakjes. Aan de bovenkant een ring en ketting.
[-] OBJECT GEGEVENS
Vervaardiger: 
Johan Blumm
muntenslager
geb. 1599 (ca.)
overl. 1668 (na)
Plaats: 
Bremen (Duitsland)
Datum: 
van 1641 (na) tot
Bijzonderheden: De penning werd in Bremen geslagen en dateert uit 1641. De rammelaar is waarschijnlijk van latere datum.
Materiaal en techniek: 
zilver
Technieken: 
geslagen & samengesteld
Afmetingen: 
6.2 cm x 1.0 cm x 6.2 cm
[-] SIGNATUREN, OPSCHRIFTEN EN MERKEN
Soort: opschrift
Positie: voorzijde
Methode: geslagen
Inhoud: Princeps me henricus / genuit fortissimus / heros Nassaviae. et / sponsum me jubet / esse tuum. Albionum genuit / Rex me summsque / Monarcha Carolus. / et sponsam me jubet / esse tuam. In afsnede: Londini desponsati Wilhelmus et Maria. Anno 1641. 12 Maj.
Interpretatie: Prins Hendrik / de dappere held van Nassau / heeft mij geteeld en tot uw bruidegom geschikt / De Koning der Engelsen en allerhoogste vorst Karel heeft mij geteeld en tot uw bruid geschik / In Londen getrouwd. Willem en Mary. In het jaar 1641 12 mei).
Soort: opschrift
Positie: keerzijde
Methode: geslagen
Inhoud: Bellonam Princeps / Pallas Pedibus Terit. et paxFlo / ret. et Alma Ceres Confert Sacro Alite / Fruges. In afsnede: Nori Imperii Auspicio Bono / j. Blum Fc
Interpretatie: De prinselijke Pallas vertreedt Bellona / de vrede bloeit en de alvoedende Ceres brengt onder 's hemels gunst / vruchten
[-] DOCUMENTATIE
Soort: 
catalogus
Auteur: 
H. Keijser
Titel: 
Rinkelbel en rammelaar
Plaats: 
Amsterdam
Jaar: 
1958
Pagina: 
nr. 36
Soort: 
catalogus
Titel: 
Kinderen van alle tijden
Jaar: 
1997
Pagina: 
nr. 54
Soort: 
boek
Auteur: 
Knotter, Mirjam en Meiboom, Lies (red.), entry door Mirjam Knotter
Titel: 
Rammelaars en rinkelbellen. De collectie van Heinz Keijser
Plaats: 
Amsterdam/Zutphen
Jaar: 
2021
Pagina: 
p. 121
[-] CONDITIE
Toestand: 
goed. middelste bel beschadigd
Compleet: 
compleet
[-] TENTOONSTELLINGEN
Titel: 
Kinderen van alle tijden
Locatie: 
Noordbrabants Museum, Den Bosch
Van-Tot: 
28 maart 1997 - 6 juli 1997
Bijzonderheden: cat. 54
Titel: 
Kinderspeelgoed
Locatie: 
Laren. Singer Museum
Van-Tot: 
1973 -
Titel: 
Rinkelbel en Rammelaar
Locatie: 
Gemeente Musea Amsterdam/Willet Holthuysen. Amsterdam
Van-Tot: 
6 juni 1958 - 29 september 1958
Bijzonderheden: cat. 36
contact | privacy | voorwaarden | colofon
lang: 1/collectie/1/zilveren_munt_rammelaar_ter_herinnering_aan_het_huwelijk_van_william_ii_en_mary_stuart_in_1641_0281